Απόσπασμα από το κεφάλαιο 6. “Το πιστεύω ενός ποιητή”.
ΣΚΟΠΟΣ ΜΟΥ ήταν να μιλήσω για το πιστεύω του ποιητή, αλλά, κοιτάζοντας τον εαυτό μου, ανακάλυψα ότι έχω μόνο ένα ασταθές είδος πίστης. Αυτή η πίστη μπορεί να είναι ίσος χρήσιμη σε μένα, αλλά όχι σε άλλους.
Πράγματι, σκέφτομαι ότι όλες οι ποιητικές θεωρίες είναι απλά εργαλεία για να γράψει κανείς ένα ποίημα. Υποθέτω ότι πρέπει να υπάρχουν τόσα πολλά πιστεύω, τόσες πολλές θρησκείες, όσοι και ποιητές. Παρόλο που στο τέλος θα αναφερθώ στις προτιμήσεις και στις απαρέσκειές μου όσο αφορά το γράψιμο της ποίησης, νομίζω πως θα ξεκινήσω με κάποιες προσωπικές αναμνήσεις, τις αναμνήσεις όχι μόνο ενός συγγραφέα αλλά και ενός αναγνώστη.
Θεωρώ τον εαυτό μου κυρίως αναγνώστη. Όπως γνωρίζετε, έχω τολμήσει την περιπέτεια της γραφής ͘ αλλά πιστεύω πως αυτά που έχω διαβάσει είναι πολύ πιο σημαντικά απ’ αυτά που έχω γράψει. Γιατί κάποιος διαβάζει αυτά που του αρέσουν – ωστόσο γράφει όχι αυτά που ήθελε να γράψει, αλλά αυτά που είναι ικανός να γράψει.
Η μνήμη μου με πηγαίνει πίσω σ’ ένα συγκεκριμένο βράδι κάπου εξήντα χρόνια πριν, στη βιβλιοθήκη του πατέρα μου στο Μπουένος Άιρες. Τον βλέπω ͘ βλέπω το φως του γκαζιού ͘ μπορώ να βάλω το χέρι μου πάνω στα ράφια. Ξέρω πού ακριβώς θα βρω τις Χίλιες και μία νύχτες του Burton και την Κατάκτηση του Περού πίσω σ’ εκείνο το αρχαίο πια νοτιοαμερικάνικο βράδι, και βλέπω τον πατέρα μου. Τον βλέπω αυτή τη στιγμή ͘ και ακούω τη φωνή του να λέει λέξεις που δεν καταλάβαινα, όμως τις ένοιωθα. Οι λέξεις αυτές προέρχονται από τον Keats από την “Ωδή σ’ ένα αηδόνι”. Τις έχω διαβάσει τόσες φορές από τότε, όπως κι εσείς, αλλά θα ήθελα να τις επαναλάβω άλλη μια φορά. Νομίζω πως αυτό θα ευχαριστούσε το φάντασμα του πατέρα μου, αν βρίσκεται κάπου εδώ κοντά.
Οι στίχοι που θυμάμαι είναι αυτοί που έρχονται τώρα και σε εσάς:
Thou wast not born for death, immortal Bird!
No hungry generations tread thee down;
The voice I hear this passing night was heard
In ancient days by emperor and clown:
Perhaps the self-same song that found a path
Through the sad heart of Ruth, when, sick for home,
She stood in tears amid the alien corn.
(Δεν γεννήθηκες για να πεθάνεις, αθάνατο, Πουλί! / Οι πεινασμένες γενεές δεν σε αφάνισαν ͘ / η φωνή που ακούω αυτή τη σύντομη νύχτα ακουγόταν / σε αρχαίες μέρες από αυτοκράτορα και γελωτοποιό: / Είναι ίσως το ίδιο ακριβώς τραγούδι που βρήκε έναν δρόμο / στη θλιμμένη καρδιά της Ρουθ, όταν γεμάτη νοσταλγία για τον τόπο της, / στεκόταν δακρυσμένη μέσα σε ξένα στάχυα).
Μετάφραση: Μαρία Τόμπρου
Χόρχε Λουίς Μπόρχες - Η τέχνη του στίχου - Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2006