γράφει ο Αντώνης Τσόκος
Υπάρχουν τρία ζητήματα που έχουν απασχολήσει, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλα, τους ποιητές ανά τους αιώνες. Αυτά είναι ο έρωτας, ο θάνατος και οι κοινωνικές ανισότητες. Και θα συνεχίσουν να τους απασχολούν γιατί κανένας έρωτας δεν είναι δίκαιος, κανένας θάνατος δεν είναι ασφαλής και καμία κοινωνία δεν έχει τη διάθεση να ξεβολευτεί.
Η Εσμεράλδα Γκέκα στη νέα της ποιητική συλλογή επιλέγει να ασχοληθεί με τον έρωτα. Να ασχοληθεί δηλαδή με τον μεγαλύτερο απ’ όλους τους θανάτους. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι σε μια αμιγώς ερωτική συλλογή, το εισαγωγικό ποίημα, μιλάει για τον θάνατο του κορμιού και της ψυχής.
Ο “Οκτώβρης” είναι η τέταρτη ποιητική συλλογή της Εσμεράλδας Γκέκα. Ο Οκτώβρης, ένας μήνας συνυφασμένος με το φθινόπωρο. Μια εποχή που εμπεριέχει τη φθορά.
Φθινοπώριασε κιόλας! – Μα γιατί να νοσταλγούμε τον παντοτινό ήλιο, αφού είμαστε ταγμένοι στην ανακάλυψη του θείου φωτός, μακριά από τους ανθρώπους που φθίνουν με τις εποχές, γράφει ο Αρθούρος Ρεμπό στο αριστούργημά του “Μια εποχή στην κόλαση”.
Τι άλλο θα μπορούσε λοιπόν να είναι ο έρωτας πέρα από έναν παντοτινό ήλιο;
Ο έρωτας ασκεί εξουσία ανάλογη μ’ εκείνη του ήλιου. Μια εξουσία που είναι αδύνατο να αμφισβητηθεί. Κανείς δεν μπορεί να προστατευτεί παντοτινά από τον έρωτα και τον ήλιο, τα δύο αυτά «στοιχεία της φύσης».
Γράφει:
Ἡ νυχτωμένη πεταλούδα μου
ὅρμησε στοῦ φωτεινοῦ σημείου σου τὴ θέρμη.
Βλέπεις στὸν ἥλιο ποθοῦσε νὰ καεῖ
καὶ σ ̓ ὅ,τι λάμπει καὶ καίει πιὸ πολὺ
ἵμερα τὰ φτερά της κάθε βράδυ γέρνει.
Ο έρωτας στη συλλογή ξεκινάει ως όνειρο και ως όνειρο πορεύεται. Διασχίζει τον χρόνο με την ακρίβεια μιας βελόνας που αφήνει πάντα μια λεπτή κλωστή στο πέρασμά της. Κάθε έρωτας είναι μοναδικός. Είναι η αρχή, η πρώτη αρχή του κόσμου, της ημέρας, της ζωή, του θανάτου και της μοναξιάς. Ο έρωτας είναι το μυαλό, το ξεθώριασμα, ο χρόνος. Το σώμα που όλα τα καταπίνει. Τις φωνές, τις λέξεις, τον ίδιο του τον εαυτό. Είναι η αρχή και ταυτόχρονα το ρέκβιεμ της ανθρωπότητας.
Ο έρωτας στην ποίηση της Εσμεράλδας Γκέκα είναι τροφή και φωλιά για τα πουλιά. Είναι ένα όνειρο που ονειρεύεται ένα άλλο όνειρο. Ένα σώμα που μπαίνει σ’ ένα άλλο σώμα. Το ένα όνειρο είναι το δέρμα, το άλλο αίμα. Το ένα σώμα είναι η επιφάνεια που προστατεύει, το άλλο η καρδιά που πονά.
Ο έρωτας είναι η πραγματικότητα που γίνεται όνειρο, είναι όμως και μια διαρκής αμφιβολία. Το ίδιο ισχύει και για την ποίηση. Η αμφιβολία είναι το δώρο του ποιητή στον αναγνώστη. Η βεβαιότητα είναι αυτή που σκοτώνει τον έρωτα και την ποίηση. Οι αμφιβολίες που προσφέρει η Εσμεράλδα Γκέκα στον αναγνώστη είναι πολλές.
Γράφει:
Ἡ καρδιά μου χτυπᾶ πολὺ δυνατὰ ἀπόψε.
Ὑποτροπίασα στὸν ἔρωτα
κοντεύω νὰ πεθάνω ἀπὸ ζωή.
Δὲν ἤσουν ἐσύ.
Ἦταν αὐτὸ ποὺ μοῦ ̓κανες.
Ποὺ μ ̓ ἔκανε πιὰ νὰ μὴν εἶμαι ἐγώ.
Η ποιήτρια τονίζει κάθε λεπτομέρεια του άλλοτε κρυστάλλινου, άλλοτε μαρμάρινου κόσμου που την περιβάλλει. Παίζει κρυφτό με τον χρόνο, τον πόθο, το πένθος, την απουσία. Παίζει με παιχνίδια που ξέρουν να σπάνε. Παιχνίδια που ξέρει ότι θα σπάσουν. Ενώνει τις λεπτομέρειες. Αποχαιρετά εκείνα που έφυγαν κι εκείνα που δεν θα έρθουν ποτέ.
Μετρά τις σιωπές, τα αποτυπώματά. Αναρωτάτε τι μένει όρθιο από το πέρασμα του χρόνου. Του χρόνου που νικά κραυγές και ήχους. Ακόμη και την ηχώ τους. Αναζητά την ομορφιά, την ευτυχία που περνά ξυστά. Ανακατεύει τις ημέρες. Εκείνες που έφυγαν κι εκείνες που έρχονται. Παρελθόν, παρόν και μέλλον γίνονται μια ανάσα. Ένα “μαζί” που τις περισσότερες φορές συμπεριφέρεται σαν δύο εγώ.
Γράφει:
Ὅταν εἶχα πιὰ δοθεῖ
καὶ σὲ ρώτησα «τί θέλεις;»
εἶπες ἐσὺ «τὰ μάτια σου»
Κι ἐγώ, νιώθοντας τιμὴ ποὺ τὰ ποθεῖς
σοῦ τά ̓δωσα!
Τὰ φύλαξες λοιπὸν σ ̓ ἕνα κουτὶ δικό σου
μαγικό σου
ποὺ ἀνοίγεις μόνο ὅταν θὲς νὰ ψάλεις τὰ στιχάκια σου.
Κι ἐκεῖνα τ ̓ ἄμοιρα δακρύζουνε, γιατὶ δὲν ἀκοῦν
Δακρύζουν ὡς αὐτὸ μονάχα ἔμαθαν νὰ κάνουν
Κι ὅταν τὰ ρωτῶ τί τοὺς ἔκανες καὶ κλαῖνε
ἄχνα δὲν βγάζουνε καὶ σὰν κεχριμπάρια καῖνε.
Τα μάτια αυτού του κόσμου τα κρατούν οι ποιητές. Τα επιστρέφουν όμως μέσα από τα ποιήματα ή τους έρωτές τους.
Κάθε ποίημα της συλλογής είναι ένα κάδρο γεμάτο εικόνες. Υπάρχει μια αόρατη σύνδεση μεταξύ των ποιημάτων, τα ποιήματα υποθέτουν το ένα το άλλο. Οι στίχοι δεν μιλούν μόνο για την ποίηση που συμβαίνει αλλά και για την ποίηση που έρχεται.
Η τέταρτη ποιητική συλλογή της Εσμεράλδας Γκέκα αποπνέει μια ωριμότητα. Οι λέξεις μεταφέρουν με βεβαιότατα το νόημα και τους ήχους τους. Είναι καθαρές, ζωντανές. Μιλούν τη μητρική τους γλώσσα. Οι στίχοι κυματίζουν ρυθμικά. Η τέχνη συμβαίνει κάθε φορά που διαβάζουμε ένα ποίημα έγραψε Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Στον Οκτώβρη της Εσμεράλδας Γκέκα η τέχνη συμβαίνει. Και σίγουρα θα συμβεί και στο μέλλον.
Εσμεράλδα Γκέκα - Οκτώβρης - Εκδόσεις Περισπωμένη, 2024