Blanca Varela
Mπλάνκα Βαρέλα
Canto villano y trows poemas
Άσμα δημώδες και άλλα ποιήματα
Μετάφραση: συλλογική
Συντονισμός / Επιμέλεια μεταφραστικού έργου:
Κωνσταντίνος Παλαιολόγος
Σειρά: ARS POETICA
(Δίγλωσση έκδοση: ισπανικά /ελληνικά)
Tιμή: 13€
Το δεύτερο βιβλίο της σειράς «ARS POETICA» –σειρά αφιερωμένη στην παγκόσμια ποίηση– έρχεται για να γνωρίσει στο ελληνικό κοινό τη μεγάλη περουβιανή ποιήτρια Blanca Varela, μια από τις σημα- ντικότερες ποιητικές φωνές της Λατινικής Αμερικής και παντελώς άγνωστη στην Ελλάδα (μοναδική εξαίρεση έξι ποιήματά της που μετέφρασε και δημοσίευσε στο ιστολόγιό του ο ποιητής και μεταφραστής Στέλιος Καραγιάννης). Στο πλαίσιο ενός εργαστηρίου λογοτεχνικής μετάφρασης που συντόνισε, στις αρχές του 2023, ο μεταφραστής και καθηγητής Εφαρμοσμένης Μεταφρασεολογίας και Ισπανικής Λογοτεχνίας του ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο ίδιος και η ομάδα του, εργάστηκαν για να αποδώ- σουν στα ελληνικά με γνώση και ευαισθησία το Canto villano y otros poemas / Άσμα δημώδες και άλλα ποιήματα. Στον εκτενή πρόλογο της δίγλωσσης έκδοσης, που έγραψε η Αλίκη Μανωλά, ο αναγνώστης θα βρει όλα όσα χρειάζονται για μια πρώτη γνωριμία με την ποιήτρια αλλά και στοιχεία για περαιτέρω έρευνα, ειδικά για το ισπανόφωνο κοινό. Δεκαέξι μεταφράστριες εργάστηκαν υπό την καθοδήγηση και τον συντονισμό του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και έφεραν εις πέρας μια άρτια, μπορούμε να σας διαβεβαιώσουμε, μετάφραση της τόσο ιδιαίτερης ποιητικής φωνής.
Ο φίλος και μέντορας της Μπλάνκα Βαρέλα, Οκτάβιο Πας προλογίζοντας την πρώτη της ποιητική συλ- λογή γράφει: Δεν πιστεύαμε στην τέχνη. Πιστεύαμε, όμως, στην αποτελεσματικότητα της λέξης, στη δύναμη του συμβολισμού. Το ποίημα ή ο πίνακας ήταν ξόρκια ενάντια στην έρημο, στο θόρυβο, στο τίποτα.
Να εξορκίσουμε θέλαμε την έρημο, τον θόρυβο και την ανυπαρξία. Το γράψιμο ήταν ένας τρόπος για να προστατεύουμε τον εαυτό μας, να προστατεύουμε τη ζωή. Η ποίηση ήταν μια πράξη νόμιμης άμυ- νας […] Εκείνες τις μέρες τραγουδούσαμε όλοι. Και ανάμεσα σ’ αυτά τα τραγούδια, το μοναχικό τραγού- δι μιας κοπέλας από το Περού: της Μπλάνκα Βαρέλα. Το πιο μυστικό και ντροπαλό, το πιο φυσικό […] Η Μπλάνκα Βαρέλα είναι μια ποιήτρια που δεν απολαμβάνει τις ανακαλύψεις της ούτε μεθάει με το τραγούδι της. Με ένστικτο αληθινού ποιητή ξέρει να σωπαίνει όταν πρέπει. Η ποίησή της δεν εξηγεί ούτε αιτιολογεί ούτε γίνεται εκμυστήρευση. Είναι σημάδι και ξόρκι, είναι μια μαύρη πέτρα σημαδεμέ- νη από τη φωτιά και το αλάτι, τον έρωτα, τον χρόνο και τη μοναξιά. Μια εξερεύνηση της συνείδησης, εν τέλει».
Μυστικό, ντροπαλό, φυσικό αλλά και αβάσταχτα ανθρώπινο το τραγούδι της Μπλάνκα Βαρέλα είναι η «αναψηλάφηση» της ψυχής και της φύσης του ανθρώπου από τη φαντασία· μια μετουσίωση μονα- δικών ηχοχρωμάτων, ένα ποιητικό, εν τέλει, chiaroscuro όπου χρώματα και λέξεις συνυπάρχουν αρ- μονικά.
Εμένα δεν μου αρέσει η ποίησή μου, αλλά είναι η μόνη που μπορώ να γράψω. Είναι μια ποίηση τίμια, δεν θα μπορούσα να γράψω αλλιώς. Γιατί δεν μου αρέσει η ποίησή μου, ρωτάτε; Ίσως επειδή είμαι ανικανοποίητη. Νομίζω ότι αυτή είναι η μοίρα κάθε ανθρώπου που πασχίζει να είναι αυθεντικός. Ναι, νομίζω πως το να είναι κανείς αυθεντικός σημαίνει να αναζητά πάντα αυτό που δεν μπορεί να φτάσει.
Ακόμη, όμως, και αν η Μπλάνκα Βαρέλα δεν βρήκε αυτό που αναζητούσε κατάφερε να ακούσει και να μεταγράψει την ποίηση του κόσμου όπως ξέρουν να το κάνουν μόνο οι μεγάλο ποιητές: παντού υπάρχουν λουλούδια / μόλις το ανακάλυψα με τα αφτιά μου / λουλούδια για να ακούς / αργά σιωπηλά βιαστικά / λουλούδια /για να ακούς. Και τα λουλούδια της αυτά είναι η ποιητική του χώρου μέσα στον οποίο «ανασαίνουν» οι αισθήσεις μας.