Η ελληνική μου φύτρα; Ένα σύντομο κριτικό σημείωμα στο σημείωμα του Κυριάκου Χαραλαμπίδη για τον Κυριάκου Ιωάννου 

Γράφει ο Αναστάσης Πισσούριος


Δεν είναι πρώτη φορά που εκθειάζεται ένα βιβλίο κάποιου συγγραφέα. Επίσης, δεν έχει σημασία τελικά αν ο έπαινος ενός έργου το αξίζει ή όχι. Αυτό πολύ πιθανόν θα το κρίνει ο χρόνος και η ιστορία. Ο ποιητής και φιλόλογος Κυριάκος Χαραλαμπίδης εκθειάζει με τη σειρά του το βιβλίο «Ποιός γνωρίζει αυτό το νησί;» Φιλολογικές αναζητήσεις στην κυπριακή ενδοχώρα (Εκδόσεις Ηλία Επιφανίου, 2023) του Κυριάκου Ιωάννου στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Κυπριακή Εστία (Ιούλιος – Δεκέμβριος 2023, Τεύχος 10). Αυτό που κρίνεται θεωρώ απαραίτητο ν’ αναφερθεί εξ αφορμής του συγκεκριμένου εκθειαστικού σημειώματος έγκειται εξολοκλήρου στον πολιτικό του χαρακτήρα. Ο κ. Χαραλαμπίδης τοποθετείται πολιτικά κι αφοπλίζει τον αναγνώστη με τη μάλλον χρήση της δογματικής του ιστορικής πεμπτουσίας. Μια πεμπτουσία με την οποία ο ποιητής συμπεραίνει, προσδιορίζει, κρίνει κι ερμηνεύει την ιστορική αλήθεια της Κύπρου ως κατεξοχήν ελληνική. Διαβάζουμε συγκεκριμένα στο φιλολογικό σημείωμα του Κυριάκου Χαραλαμπίδη Για την Κυπριακή ενδοχώρα του Κ. Ιωάννου:

«Η αναζήτηση της γνωριμίας του νησιού, και μαζί με αυτήν και όλου του ιστορικού και πολιτισμικού του φορτίου που καθορίζει και το στίγμα της Ελληνικής του ταυτότητας είναι το βασικό ζητούμενο του Κυριάκου Ιωάννου.»

Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης, όπως φυσικά και ο Κυριάκος Ιωάννου, φαίνεται να εκτελούν από κοινού μια λογοτεχνική και ιστορική εκκαθάριση. Τι απομένει στον αναγνώστη δηλαδή μετά από την αποψίλωση της ιστορίας αν όχι μια Ελλάδα στην καρδιά της Κύπρου; Αν αυτό είναι επιστημονικά μια ιστορική αλήθεια τότε η λογοτεχνική και ιστορική εκκαθάριση είναι γεγονός. Ποια Κύπρος, διερωτάται κανείς, εντοπίζεται ιστορικά κατά τον Κυριάκο Χαραλαμπίδη ως «ολόκληρος κόσμος, αποκαλυπτικά αυτονομημένος ως ξεχωριστή αξία στον ελληνικό πολιτισμό»; Φαίνεται μάλλον η λογοτεχνική ανάγκη να διατηρηθεί η κυπριακή ενδοχώρα ως ελληνική γίνεται μια ξεκάθαρη πολιτική τοποθέτηση πέρα δηλαδή κι από την πλασματική όπως παρουσιάζεται διάσταση της κυπριακής λογοτεχνικής ιστορίας του νησιού. Επίσης, με την κρυστάλλινη θεώρηση του Κυριάκου Χαραλαμπίδη φαίνεται να δεσμεύεται εξ ορισμού η ιστορική αλήθεια της Κύπρου ως αποκλειστικά ελληνική. Έχω την εντύπωση ότι ο κ. Χαραλαμπίδης απαλλάσσει αρχικά τον ποιητή από τη νοθευμένη ιστορικότητα της κυπριακής παρουσίας και μ’ έναν αποκαλυπτικό σχεδόν δελεαστικό σωβινισμό τοποθετεί τον ποιητή σε θέση ιστορικής ισχύος. Ποιοι είναι οι Κύπριοι εκείνοι που είναι ικανοί πολιτικά για τον ποιητή να «κρατήσουν αλώβητη την ελληνική τους φύτρα» αν όχι αυτοί που μάλλον θέτουν σε κίνδυνο τελικά την ανθρώπινη αξιοπρέπεια; Ένας μάλλον από τους κινδύνους που διατρέχει ο κάθε ποιητής έγκειται στο να αιθεροβατεί σ’ ένα ιστορικό στερέωμα κι έτσι χωρίς κόπο να εντοπίζει αυτό που τρέφει το εθνικό του φαντασιακό για έναν και μοναδικό σκοπό, την ανθεκτικότητα μπροστά στην ιστορική αλήθεια.