Το ταξίδι και η μετανάστευση δεν έχουν καμία σχέση. Αλλά είναι το ίδιο πράγμα. Με την διαφορά ότι από το ταξίδι, 99,9% θα επιστρέψεις. Αλλά στην μετανάστευση, το 99,9% της επιστροφής γίνεται δείκτης εντροπίας. Παιδικός, πολύχρωμος, γυάλινος βόλος μέσα σε τσίγκινο ταψί, γεμάτο μισό εκατοστό λάδι και δυο τρία καπάκια μπύρας που επιπλέουν ανάσκελα. Ως παράμετροι εφιαλτικά εύκολης καταστροφής του συστήματος αν συγκρουστούν με τον βόλο.
Το ταψί είναι πάνω σε τραπέζι με όχι ίσα πόδια, που βρίσκεται σε κακοχυμένο και κακοστεγνωμένο τσιμέντο. Ως αυλή ταβέρνας σε ακάλυπτο πολυκατοικιών.
Θέλει γιγάντια επιμονή κι υπομονή και προσοχή η επιστροφή από την μετανάστευση. Ενίοτε και προσευχή. Ιδίως, όταν τα καπάκια συγκρούονται με τον βόλο.
Η μετακόμιση μπορεί να πάρει δύο πρόσημα. Ή συν ή πλην. Το συν είναι η χαρά του καινούριου. Το πλην είναι ο ξεριζωμός. Ο ξεριζωμός δεν είναι ξεριζωμός ακόμη κι όταν φτάσεις στον προορισμό της μετανάστευσης. Ακόμη κι όταν ξεκινήσεις την καινούρια ζωή. Ο ξεριζωμός είναι ξεριζωμός όταν σε αντιληφθείς να πασχίζεις να μην συγκρουστεί ο βόλος με τα καπάκια. Συνήθως είναι εικόνες από αντικείμενα που μετά από, κι εγώ δεν ξέρω πόσα χρόνια, στην καινούρια ζωή, παραμένουν σε κούτες όπως στοιβάχτηκαν κατά τον ξεριζωμό. Ή από κάδρα που στα καινούρια διαμερίσματα παραμένουν στραβά. Κρεμάστηκαν στραβά κατά την άφιξη και παραμένουν στραβά κατά την καινούρια ζωή και ίσως δεν ισιώσουν ούτε κατά την επιστροφή. Αυτό είναι που σε φοβίζει. Πως στην επιστροφή θα παραμείνουν στραβά ακόμη και στον ολοκαίνουριο τοίχο.
Πάντως εχθές που έβρεχε με καταιγίδα, μετά, έξω, είχε γίνει αυτό το θαμπό υγρό κίτρινο που το πράσινο φαίνεται μέσα του πολύ, που ένας φίλος, μου είπε, πως μοιάζει με το κίτρινο της Κρήτης όταν φυσά καυτός άνεμος από την Σαχάρα. Οπότε, αν μία καταιγίδα με ρίζες στον Ατλαντικό, γεννά τα ίδια χρώματα στα περίχωρα μιας κεντροδυτικής Γαλλικής πόλης με αυτά που γεννά ένας βαρύς άνεμος από την Σαχάρα στα Χανιά της Κρήτης, τότε ίσως αυτό να ευθύνεται για τις αλλαγές στα βιβλία.
Άλλες φορές, θεωρείς πως δεν υπάρχει τέλος. Πως η μετανάστευση είναι κάτι χωρίς τέλος. Ποιο το νόημα του τέλους στην μετανάστευση δεν το αντιλαμβάνομαι, αλλά πιθανόν να έχει να κάνει με την μετακόμιση που έγινε ξεριζωμός.
Στο αναμεταξύ, χάνεται η επαφή. Η επαφή με τη ρίζα ναι μεν υπάρχει, αλλά γίνεται γελοία. Αν η ρίζα είναι το λάδι, τότε βέβαια είναι φυσικό η επαφή με την ρίζα να γίνεται γελοία. Πώς γίνεται, το συνεχές γλίστρημα επιπέδου βαρκούλας στο πέλαγο, του βόλου, μέσα στο ταψί να μην είναι γελοίο, ένας Θεός ξέρει. Πόσο μάλλον όταν αυτός ο βόλος είναι ο δείκτης εντροπίας του συστήματος.