Γράφει η Ευαγγελία Χαραλάμπους
«Προσοχή στο φως. Είναι αναξιόπιστο. Θάνατος εξασφαλισμένος, παγίδα χωρίς έλεος» ξεκινάω από το πρώτο ποίημα της συλλογής, Κουνούπι Τίγρης, με τον ομώνυμο τίτλο. Ένα κουνούπι πανίσχυρο. «Αν νομίζεις ότι είσαι πολύ μικρός για να κάνεις τη διαφορά, δοκίμασε να κοιμηθείς με ένα κουνούπι», η γνωστή ρήση του Dalai Lama ταιριάζει με το σκεπτικό του κουνουπιού που μεταμορφώνεται σε τίγρη.
Το κουνούπι τίγρης, αυτό το ασπρόμαυρο ριγέ κουνούπι, προέρχεται από την Ασία, απαντάται σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές του πλανήτη και μπορεί να μεταφέρει μολυσματικές ασθένειες, προκαλώντας πόνο και ενόχληση σε όποιον τσιμπήσει. Ο Ανδρέου επιλέγει πιστεύω αυτό τον τίτλο για να αναζητήσει τι είναι αυτό που τα βράδια μάς επιτίθεται και ρουφά το αίμα μας. Καμιά φορά ο εχθρός είναι αόρατος: κρύβεται πίσω από οθόνες, κάτι το απροσδιόριστο που μας καταδυναστεύει.
Η δεύτερη ποιητική συλλογή του Παύλου Ανδρέου ακολουθεί τη δυναμική αρχή που έγινε με το «Παγωτό Δακρυγόνο». Αν και νεότατος, ο Ανδρέου έχει βρει τη «φωνή» του και πατά γερά σ’ αυτήν. Εύστοχος τίτλος, ο οποίος συνάδει τόσο με το περιεχόμενο όσο και με το εξώφυλλο: Στο εξώφυλλο ένα «ιδιαίτερο» δικαστήριο, με τον άνθρωπο στη θέση του κατηγορούμενου και τα ζώα να απολαμβάνουν αφενός τη δίκη, αφετέρου τις κατηγορίες προς τον άνθρωπο. Οι κατηγορίες είναι ξεκάθαρες, όπως φαίνεται και στο ποίημα Ο Άνθρωπος στο εδώλιο: (σελ. 18).
«Πρόδωσες, βλέπεις, την τιμή
του περιβάλλοντος
αλλοιώνοντας ξεδιάντροπα
τη ζυγαριά της φύσης».
Ο Παύλος Ανδρέου είναι μια τολμηρή ποιητική φωνή. Δείχνει την αγωνία της γενιάς του, νέων ανθρώπων μεταξύ 20 και 30 ετών, αλλά και την υπαρξιακή αγωνία και την αβάσταχτη μοναξιά του ανθρώπου ανεξαρτήτως ηλικίας. «Συμπυκνώνουμε τη μοναξιά σε εικονίδια» (από το δεύτερο ποίημα, Ψηφιακά μεταξύ μας. «Προβάλλουμε εκδοχές του εαυτού που δεν αγαπήσαμε ποτέ. Συλλέγουμε likes ως αποδείξεις ύπαρξης. Και ποια η ανταμοιβή;»
Η γραφή του είναι συχνά σουρεαλιστική, διαθέτει αυτοσαρκασμό και σπάνια νότες χαράς. Περιγράφει ή καλύτερα μέσα από τους στίχους του σκιαγραφεί την κοινωνία μας: τη διαφθορά, την αναξιοκρατία, τους ανθρώπους με τα κουστούμια σε θέση ισχύος, την απομάγευση και την επικράτηση ενός κόσμου άφιλου. Ενός κόσμου ψυχρού, δυστοπικού, καθόλου «φιλικού προς τους χρήστες». Η ανάγκη του ανθρώπου όμως παραμένει διαχρονικά ίδια. Ο άνθρωπος χρειάζεται κάτι για να πιαστεί, για να μην υποφέρει από την έλλειψη νοήματος, τη Ναυτία του Ζαν Πωλ Σαρτρ: θυμίζει την υπαρξιακή αγωνία του Δανού φιλοσόφου Σόρεν Κίρκεγκωρ: «Ο σκοπός είναι να βρεθεί μια αλήθεια η οποία είναι αληθινή για εμένα, να βρεθεί η ιδέα για την οποία μπορώ να ζήσω και να πεθάνω».
Ξεχωρίζω τον τρόπο που τελειώνουν τα ποιήματα. Μοιάζουν να αιωρούνται, κρύβουν όλη την πύκνωση του λόγου, την ένταση της ποίησης και «μένουν» στον αναγνώστη, δεν του «επιτρέπουν» να τα ξεχάσει. Συχνά δίνει την εντύπωση ότι χτίζει όλο το ποίημα για να καταλήξει σε αυτό τον στίχο, τον τελευταίο, βαρυσήμαντο, αγαπημένο στίχο. Για παράδειγμα: «υπαγορεύοντας μεθοδικά τις τύψεις μας», «ξεθωριασμένο εισιτήριο μιας ξεχασμένης παράστασης», «ανεπίδεκτοι ποιήσεως όπως πάντα», «Σύντομα θα επιστρέψω/πεινασμένος για ένα σκάνδαλο ακόμα».
Έχω ξεχωρίσει δύο ποιήματα:
α) Στίχος unmuted
Τι να μου κάνει ο ψυχολόγος
όταν τα αίτια είναι ποιητικά;
Με αλγοριθμική ακρίβεια παίζουμε
στην άβυσσο του πήχη
ενός αχόρταγου κενού.
Εγκατεστημένοι στην περιπέτεια
της ρουτίνας
ραμμένοι στον ιστό
ενός αντανακλαστικού καναπέ
θύματα φωτεινού πλανήματος
στις εθισμένες συχνότητες
πνιγμένοι στα φαντάσματα
της ψηφιακής ευφυίας
εκπνέουμε τοξικές αναθυμιάσεις.
Το νόημα ζωής αναστενάζει
στο κουμπί του διακόπτη
ανοίγοντας κανάλι μελλοθάνατων
σε μύθους εξαφάνισης.
Τι λόγο μπορεί να έχει ο ψυχολόγος
όταν τα αίτια είναι ποιητικά;
Ψάχνω τον στίχο που αντηχεί
πέρα από το mute.
Στο πιο πάνω ποίημα εντοπίζω τη δύναμη του λογοπαίγνιου και ένα υποβόσκoν χιούμορ, που προκύπτει από πικρία και πόνο: τι μπορεί να κάνει ο ψυχολόγος όταν τα αίτια είναι ποιητικά; Ποιητικό αίτιο, το οποίο μαθαίνουμε στο σχολείο, αλλά και ποιητικό αίτιο, όταν η ποίηση και γενικότερα η τέχνη είναι ένα διαρκές βάσανο για τον καλλιτέχνη. Βάσανο και λύτρωση μαζί. Αυτοπραγμάτωση και καταποντισμός μαζί. Σε ένα άλλο του ποίημα (σελ. 48, Στίχος εν ώρα κινδύνου, θα χρησιμοποιήσει παραλλαγμένη παροιμία: έφτασε ο στίχος στο κτένι. Το ποίημα Στίχος unmuted κλείνει εξαιρετικά: ψάχνω τον στίχο που αντηχεί πέρα από το mute. Η αντίστιξη λειτουργεί μεταξύ mute και του ρήματος «αντηχεί». Ψάχνω τον στίχο που θα με πάει πέρα από το «αχόρταγο κενό», που θα μου δώσει ένα νόημα.
β) Ανεξέλεγκτο κριτήριο
Προπονούμαστε
ενδυναμώνοντας τις σιλουέτες μας
καταπολεμούμε τα σπλαχνικά λίπη
αντικαθιστώντας την απώλεια
της ευσπλαχνίας μας.
Κτίζουμε γυμνασμένες πλάτες
Στηρίζοντας πρωτεϊνούχες σχέσεις.
Στον διάδρομο της ζωής
Τρέχουμε μούσκεμα.
Ανεξέλεγκτο κριτήριο:
Το ένστικτο.
Βρίσκω ευφυέστατο τον παραλληλισμό της ζωής με το γυμναστήριο. Μέσα από το πεδίο του γυμναστηρίου, ο ποιητής θα μιλήσει για την απώλεια της ευσπλαχνίας, για την ανάγκη να φαινόμαστε τέλειοι, μια ιλουστρασιόν πραγματικότητα που στερείται ουσίας. Για την ανάγκη να δεθούμε αληθινά, κι όμως οι σχέσεις που φτιάχνουμε είναι μόνο το περίβλημα, η ουσία και η αλήθεια αρνούνται πεισματικά να μας δοθούν. Ο διάδρομος της ζωής μάς ταλαιπωρεί, μας εξαντλεί. Κι όμως, υπάρχει κάτι το ανεξέλεγκτο, που δεν καλουπώνεται: το ένστικτο. Θυμίζει το Σκάκι του Μανώλη Αναγνωστάκη:
Μονάχα ετούτο τον τρελό μου θα κρατήσω
που ξέρει μόνο σ’ ένα χρώμα να πηγαίνει
δρασκελώντας την μιαν άκρη ως την άλλη
γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου
μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά
αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις.
Έλα να παίξουμε Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα..
Κλείνοντας, θεωρώ πως ο Παύλος Ανδρέου κατεργάζεται τους στίχους του με λατρεία για την τελειότητα του ποιήματος, με αγάπη για τις λέξεις και λειτουργεί ο ίδιος ως ένα «κουνούπι τίγρης» που καλείται να ταράξει τα λιμνάζοντα ύδατα, γράφοντας ποίηση με ένταση και δύναμη αφύπνισης.
Η παρουσίαση των ποιητικών συλλογών του Παύλου Ανδρέου ΠΑΓΩΤΟ ΔΑΚΡΥΓΟΝΟ και ΚΟΥΝΟΥΠΙ ΤΙΓΡΗΣ θα γίνει το Σάββατο 15 Μαρτίου 2025, 16:00 μ.μ. στην Αίθουσα Δημαρχείου «Πολυχώρος Δημιουργικότητας και Πολιτισμού», Ζήνωνος Κιτιέως 3, Λάρνακα.
Βιογραφικό Παύλου Ανδρέου:
Γεννημένος το 2000 στη Λάρνακα, είναι πτυχιούχος νομικής από το University of Reading και συνεχίζει τις σπουδές του με LPC/LLM στο University of Law. Η πρώτη του ποιητική συλλογή, “Παγωτό δακρυγόνο” (Θράκα, 2022), απέσπασε σημαντική αναγνώριση, καθώς συμπεριλήφθηκε στην κατηγορία “Πρωτοεμφανιζόμενος Ποιητής 2022” της βραχείας λίστας του περιοδικού “Αναγνώστη” στην Αθήνα. Επιπλέον, τιμήθηκε με το “Κρατικό Βραβείο Νέου Λογοτέχνη 2022” στην Κύπρο και το βραβείο του Ομίλου Λογοτεχνίας και Κριτικής στην ίδια κατηγορία για τις εκδόσεις του 2022. Είναι μέλος του δικτύου ευρωπαϊκών ποιητικών φεστιβάλ Versopolis και έχει συμμετάσχει σε πολλές ανθολογίες, όπως την τρίγλωσση ανθολογία “Articulate” του Room for Art και του Universidad de Granada, σε πλαίσιο προγράμματος Erasmus.
Βιογραφικό Ευαγγελίας Χαραλάμπους
Γεννήθηκε στην Πάφο. Σπουδές: Ελληνική φιλολογία (E.K.Π.Α), Θέατρο («Νέο Ελληνικό Θέατρο»). Μεταπτυχιακό και Διδακτορικό δίπλωμα στην Ηθική φιλοσοφία (Ε.Κ.Π.Α). Διηγήματα και παραμύθια της διακρίθηκαν και βραβεύτηκαν σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς (Ελλάδα, Κύπρο). Διηγήματά της περιλήφθηκαν σε ανθολογίες: Ιστορίες για την Ελλάδα, Ο Άνθρωπος χωρίς προσωπείο, Ποιητική Ανθολογία για την Καρπασία. Δημοσιεύσεις: διηγήματα, παραμύθια και άρθρα στο Ηθική, σε λογοτεχνικά περιοδικά: 121 words, periou.gr, fractalart.gr, diastixo.gr, koukidaki.gr, hartismag.gr, monoklread.gr, Literature.gr, σε κυπριακές εφημερίδες/περιοδικά: Άνευ, Καθημερινή, Φιλελεύθερος, Νέα Εποχή, Limassol Today, Read Library κλπ. Το πρώτο της μυθιστόρημα «Κατακαλόκαιρο» (Μωβ Σκίουρος, Αθήνα) ήταν στη βραχεία λίστα για το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος Κύπρου 2021. Το δοκίμιό της με τίτλο «Άνθρωποι και κουτιά» πήρε το βραβείο στον Πρώτο Διαγωνισμό Δοκιμίου του Συλλόγου Άρωμα Αγίας Νάπας.