ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ
‘Ο Σιμιγδαλένιος’
βιβλιοπωλείον τής Εστίας (13η έκδοση) ISBN 978-960-05-1150-5
1η έκδοση: Δεκέμβριος 1993. ISBN 960-05-0547-0
‘Σιμιγδαλένιος’ ετών τριάντα και.
Γράφει ο Αλέξανδρο Αδαμόπουλος
«Ο ‘Σιμιγδαλένιος’ γράφτηκε από τις 5 μέχρι τις 27 Νοεμβρίου 1991. Δεν είχα καμιάν απολύτως πρόθεση να τον γράψω, ούτε φανταζόμουν ποτέ πως θα έγραφα κάτι τέτοιο. Μού ζητήθηκε να οργανώσω μια θεατρική παράσταση με μια ομάδα τριάντα παιδαγωγών, δασκάλων, καθηγητών μέσης εκπαίδευσης και άλλων, λιγότερο ή περισσότερο άσχετων με το θέατρο. Η σχετική συζήτηση έγινε στις 28 Οκτωβρίου όπου -αποκλείοντας κάθε σκέψη ανεβάσματος κάποιου ήδη γνωστού έργου- σκέφτηκα πως ίσως βόλευε για την περίπτωση η δραματοποίηση κάποιου λαϊκού παραμυθιού, και ξανα-ξεφυλλίζοντας τη συλλογή τού Γιώργου Ιωάννου κατέληξα στον ‘Σιμιγδαλένιο’.
Την απόφασή μου αυτή την οριστικοποίησα τις αμέσως επόμενες ώρες.
Όταν άρχισα να γράφω δεν πίστευα από πριν ούτε ότι θα τa έβγαζα πέρα, ούτε πως θα το έγραφα όλο έτσι: ‘Όλο και κάποιον αυτοσχεδιασμό μπορείς να βάλεις από ’δω, όλο και κάποιο χορό μπορείς να βάλεις από ’κει, όλο και κάποιο θεατρικό παιχνίδι να χρησιμοποιήσεις’ σκεφτόμουν. ‘Και στο κάτω-κάτω, όποτε κωλώνεις βάζεις έναν Αφηγητή να λέει διάφορα και να προχωράει τη δράση’.
Επειδή όμως τα σιχαίνομαι αυτά τα φτηνά καμώματα άρχισα να γράφω κανονικά με στίχο και με ρίμα κατευθείαν μέσ’ απ’ το μυαλό μου χωρίς να θέλω να σκέφτομαι καν (στις 5 Νοεμβρίου) πως το έργο είχε προγραμματιστεί ν’ ανέβει στις αρχές Δεκεμβρίου: Έπρεπε δηλαδή να γραφτεί απ’ αρχής και να σκηνοθετηθεί ένα ολόκληρο καινούργιο έργο σε λιγότερο από τριάντα μέρες!
Έζησα την υπέροχη αυτή εμπειρία, γράφοντας και σκηνοθετώντας ταυτόχρονα, βλέποντας τις σελίδες μου ν’ αρέσουν στους μαθητές μου και να παίρνουν αμέσως σάρκα και οστά το ίδιο απόγευμα, ενώ είχαν γραφτεί το πρωί.
Δεν πρόφταινα ούτε σημειώσεις να κρατώ, ούτε διορθώσεις να κάνω. Όντας αναγκασμένος τα απογεύματα να διδάσκω και να σκηνοθετώ το έργο που φτιαχνόταν μέρα με τη μέρα, τις περισσότερες φορές δεν είχα το χρόνο ούτε να διαβάσω τι είχα γράψει. Τ’ άκουγα για πρώτη φορά απ’ τους μαθητές μου, που μέρα με τη μέρα ώρα με την ώρα, άφηναν κατά μέρος τις αναστολές τους, τον άκαμπτο ψεύτικο, ξύλινο λόγο τής πραγματικότητάς τους και γίνονταν οι πραγματικοί ήρωες τού παραμυθιού.
Ένα μικρό θαύμα φύτρωνε κάθε μέρα.
Ξαναγράφοντας αυτές τις μέρες το δυσανάγνωστο πια πρωτότυπο, δεν έκανα καμιάν αλλαγή. Λίγους στίχους μόνο πρόσθεσα από ’δω κι από ’κει, που πάνω στη φούρια μου είχα ξεχάσει ν’ αντιγράψω απ’ το μυαλό μου.
Α.19.2.92
Υ.Γ. Και για να μη χάνουμε τα μέτρα μας: Αυτές τις μέρες διαβάζοντας την αλληλογραφία τού Mozart, είδα πως έγραψε τη συμφωνία νο. 36, ‘τού Λίντς’, K.V 425, σε τέσσερις μέρες!»
Αν δεν υπήρχαν -όλες γραμμένες στο χέρι- αυτές οι σελίδες και κάποιες πολύ πρόχειρες μα εντελώς αυθόρμητες φωτογραφίες, δύσκολα κάποιος τρίτος θα ψυλλιαζόταν το δημιουργικό εκείνο ντελίριο· έτσι όπως έγιναν όλα σε λίγες μόνο μέρες: Είχα χτυπήσει διάνα μια φλέβα απ’ όπου ανάβλυζαν πράγματα που ήθελα κι έπρεπε να πω, μα δεν γινόταν να τα πω αλλιώς παρά μόνο μέσ’ από ένα δήθεν παραμύθι: Πώς διάολο έγινε όλη η ζωή μου ‘που ήταν καινούργια το περασμένο καλοκαίρι και γκρέμισε με τον αγέρα τού φθινοπώρου’ και δεν υπήρχε πια. Έγραφα κι ένοιωθα πως ήμουν εγώ ο ίδιος όλοι οι ρόλοι, ζώντας μέσ’ απ’ αυτούς. Ευτυχώς δεν ήμουν ξινός, ούτε κακιασμένος. Ούτε διδακτικός σαν γέρο-Παρατατικός θέλησα να γίνω· και την παιδικότητα μαζί με τη δροσιά τού παραμυθιού τις κράτησα σ’ όλο το έργο. Κι ό,τι έγραφα φαίνεται πως ήταν καλοδεχούμενο· έτσι που καθένας εύρισκε μέσα εκεί, κάτι να τού αρέσει, να τον αγγίζει και να το κάνει δικό του.
Αυτό όμως που σε καμιά περίπτωση δεν ήταν δυνατό να προβλέψω τότε, είναι πώς νιώθεις όταν έχεις γεννήσει κάτι ολότελα δικό σου και το βλέπεις να ζει τη δική του πολύ πλούσια ζωή τόσα χρόνια, μένοντας εντελώς αναλλοίωτο· το ίδιο νέο πάντα, δίχως να γερνάει όπως γερνάς. Ωραία, πολύ παράξενη αίσθηση, δεν λέω· καθώς γνωρίζω και μάλιστα πολύ καλά, ένα κοριτσάκι που γεννήθηκε ακριβώς εκείνες τις μέρες εκείνες: Στις 18/12/1991· τότε που μόλις είχαμε γυρίσει με τραίνο απ’ τα Τρίκαλα, όπου όλη η ομάδα -τρελαμένη εντελώς- έπαιξε για πρώτη φορά τον ‘Σιμιγδαλένιο’, σ’ ένα γυμνάσιο εκεί, ενώ εγώ συνεχώς έφτιαχνα και κολλούσα καινούργιους στίχους στο κείμενο, ακόμη και μέσα στο τραίνο.
Εκείνο το πρωινό στο μαιευτήριο, το κοριτσάκι εκείνο, το είχα πάρει στα χέρια μου αμέσως· λίγα μόνο λεπτά μετά που ήρθε στον κόσμο. Και μην έχοντας καμιά προηγούμενη εμπειρία με κάτι παρόμοιο, μην ξέροντας τι ακριβώς να κάνω έτσι που ήταν κατακόκκινο σαν παντζάρι, το φύσηξα ελαφρά πάνω στη μούρη. Κι όπως μού φάνηκε πως γαλήνεψε κι ανάσανε ήσυχα και τού άρεσε και δεν ήθελε να κλάψει, το φύσηξα πάλι, και ξανά και πάλι. Και γινόταν αρκετές φορές αυτό μετά, στο σπίτι του, για κάμποσο καιρό. Όμως, όσο κι αν έχω παρακολουθήσει την πορεία της από τότε ως τώρα, όσο κι αν θυμάμαι πεντακάθαρα όλες εκείνες τις στιγμές, δεν μπορώ να τις ταυτίσω διόλου με την τριαντάχρονη γυναίκα που βλέπω τώρα καμιά φορά στο δρόμο μπροστά μου. Η γυναίκα αυτή, ακόμη και ύστερ’ από πολλές πολλών ειδών εγκεφαλικές διεργασίες μέσα μου, δεν είναι ποτέ δυνατόν να πάρει αυτούσια τη θέση τού μωρού εκείνου, που κρατούσα στις παλάμες μου φυσώντας το στη μούρη.
Ενώ με τον ‘Σιμιγδαλένιο’ δεν είναι διόλου έτσι, τριάντα χρόνια μετά: Το έργο είναι πάντα εκεί, σταματημένο μέσα στο χρόνο, ίδιο κι απαράλλαχτο, κι ολότελα ζωντανό· ακριβώς όπως ήταν τότε που γράφτηκε. Κι ας έχει ζήσει τα μύρια όσα· ολότελα μόνο του, μακριά μου. Κι ας πέρασαν από πάνω του και μέσ’ απ’ τις σελίδες του, άλλα δάχτυλα, άλλα μάτια, άλλα μυαλά, τριάντα χρόνια τώρα και βάλε.
Είναι το ίδιο κείμενο που εκδόθηκε στην ‘Εστία’ το 1993. Κι έκανε από τότε δέκα τρεις εκδόσεις· αλλάζοντας μόνο στήσιμο σελιδοποίηση και τέσσερα εξώφυλλα. Δεν το πείραξαν διόλου αυτές οι αλλαγές· ίσα ίσα, πολύ τού άρεσαν. Είναι το ίδιο πάντα κείμενο που μεταφράστηκε αγγλικά, τούρκικα, γερμανικά. Μια χαρά. Κάτι κιτάπια που κρατώ, μού λένε πως ανέβηκε σε πάνω από 85 διαφορετικές θεατρικές παραγωγές· άλλες νόμιμες άλλες κρυφές κι εντελώς παράνομες: Μαθητικές νεανικές ερασιτεχνικές φτωχικές, αλλά και σοβαρές πλούσιες, επαγγελματικές παραγωγές, σ’ ένα σωρό Δημοτικά Θέατρα, σε ΔΗΠΕΘΕ, στο ΚΘΒΕ μα και στο Εθνικό. Παίχτηκε τούρκικα, ως ‘Irmikoǧlan’, στο Κρατικό Θέατρο Şehir Tiyatro, τής Γείτονος, μα και εγγλέζικα, ως ‘Spiceman’, στο Wesley College στη Μελβούρνη. Κανένα πρόβλημα· δεν αλλοιώθηκε, δεν ψεύτισε, δεν άλλαξε διόλου, πουθενά, σε τίποτα και -το σπουδαιότερο- δεν έχασε το κέφι τη ζωντάνια του και τα μηνύματά του, μιλώντας ακόμη και σε ξένους· εκδότες, δάσκαλους μεταφραστές, θεατές, κριτικούς.
Μόνο μια φορά κάτι δεκαπεντάρηδες γεννημένοι μετά τους Ολυμπιακούς εδώ, με ρώτησαν· ‘Tι είναι το walkman;’ Κι απόμεινα χασκογελώντας αμήχανα προς στιγμή. Πράγματι· πού να ξέρουν πως 20 χρόνια πριν γεννηθούν οι ίδιοι, ήτανε μόδα να τριγυρνούν στους δρόμους μ’ ένα μικρό μηχάνημα -κάτι σαν εξυπνόφωνo· smartphone θα λέγαμε σήμερα- και ν’ ακούν μουσική απ’ αυτό; Τότε· εξηγώντας τους τι είναι το walkman, πρώτη φορά συνειδητοποίησα πως ο ‘Σιμιγδαλένιος’ ναι μεν κουβαλάει πολλά χρόνια στην πλάτη του -πάρα πολλά· αν σκεφτείς πόσο υποτιμήθηκαν και τα χρόνια τώρα τελευταία- μα δεν πάλιωσε, δεν εγέρασε διόλου. Γι’ αυτό, κι ενώ μού ήταν πολύ εύκολο, δεν άλλαξα το κείμενο βάζοντας αντί για walkman κάτι άλλο· tablet ας πούμε. Γιατί κανείς ποτέ, δεν έδειξε να μην ταυτίζεται με τη ροή τού έργου, με όσα λέγονται και με όσα γίνονται εκεί, και κανείς ποτέ δεν με ρώτησε τι τους έχει πιάσει όλους ντε και καλά, και θέλουν ν’ αγαπήσουνε, ν’ αγαπηθούν, και να ’ναι όλα ρόδινα, μα δεν τα καταφέρνουνε ποτέ με τόσο εγωισμό που κουβαλάει καθένας και φτάνουν ως τ’ αστέρια, ψάχνοντας κάποια γιατί· αν κάτι πάει -που πάντα πάει- στραβά…
Δεν άλλαξε απολύτως τίποτα! Περίεργη αίσθηση· παράξενη, ωραία. Αναρωτιέμαι πώς θα είναι σε είκοσι χρόνια από τώρα: Όταν τα σημερινά smatphones θα ’ναι σίγουρα είδος μουσειακό, οι τωρινοί εικοσάρηδες θα είναι σαράντα, εγώ αν ζω κανονικός Μαθουσάλας και μαζί με τη λίγο νεότερη φίλη μου την Εύα Καραϊτίδη τής ‘Εστίας’, θα σκεφτόμαστε και θα ρίχνουμε ιδέες για το πώς θα γιορτάσουμε τον ‘Σιμιγδαλένιο’ που θα κλείνει τότε τα πενήντα… Μια χαρά θα είναι· είμαι σίγουρος: Αρκεί να θέλουν ακόμη ν’ αγαπιούνται, να γουστάρουν να χουχουλιάζουν μαζί και να τολμούν να φτάσουν ως τ’ αστέρια γυρεύοντας κάποια γιατί…
©Αλέξανδρος Αδαμόπουλος
Αθήνα 15 Δεκεμβρίου 2023
alexadam48@hotmail.com
Ο Αλέξανδρος Αδαμόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Νομικά στο ΕΚΠ, σκηνοθεσία και κλασική κιθάρα στην Αθήνα και παρακολούθησε μεταπτυχιακά –Sociologie Politique– στη Σορβόννη. Υπήρξε ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος τής μη κερδοσκοπικής ‘Εταιρείας Φίλων Μουσικής Γιάννη Χρήστου’, με σκοπό τη διάσωση και διάδοση τού έργου τού συνθέτη. Εργάστηκε στο Μουσείο Ελληνικών Μουσικών Λαϊκών Οργάνων, από την ίδρυσή του, ως γενικός γραμματέας και ως πρόεδρος τού σωματείου των ‘Φίλων’. Διετέλεσε μέλος και γενικός γραμματέας τού διοικητικού συμβουλίου τού Εθνικού Θεάτρου. Συνεργάστηκε με την Ε.Ρ.Τ, το Γ΄ πρόγραμμα, το Θέατρο Τέχνης, το Κ.Θ.Β.Ε, την Ε.Λ.Σ, το Εθνικό Θέατρο, τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Βόλου, Β. Αιγαίου και Ιωαννίνων, με το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, το χοροθέατρο ‘Ροές’, καθώς και με το Φεστιβάλ Αθηνών, το Υπ. Πολιτισμού, το Μέγαρο Μουσικής, το Künstlerhaus Bethanien Berlin, το Warsaw International Festival ’91, την Norddeutscher Rundfunk Hamburg, το Indira Gandhi International Center for the Arts, την National Academy of Letters N.Delhi, την Frankfurter Buchmesse και το Boğaziçi University Istanbul· όπου εκλήθη και εδίδαξε δυο χρονιές ως επισκέπτης καθηγητής.
Οι συλλογές διηγημάτων του «Δώδεκα και ένα ψέματα» και «Ψέματα πάλι» κυκλοφόρησαν στη Γαλλία Γερμανία Ολλανδία Τουρκία και Ινδία. Το θεατρικό του «Ο Σιμιγδαλένιος» ανέβηκε σε περισσότερες από ογδόντα πέντε διαφορετικές παραγωγές (στο Εθνικό Θέατρο στο Κ.Θ.Β.Ε σε πολλά ΔΗΠΕΘΕ κ.α.) παρουσιάστηκε αγγλικά στο Wesley College τής Μελβούρνης και τουρκικά στο Κρατικό Şehir Tiyatro τής Κωνσταντινουπόλεως.
Άλλα έργα: «Το τσιγάρο και η γιόγκα», «Οχιναιλέγοντας», «Ίναχος ο γιός τού Ωκεανού», «Τα όχι τού ΝΑΙ», «Οι Δαιμονισμένοι», «Auguste Rodin Διαθήκη», «Ο Αδάμ και το μήλο», «Ο κύκλος που δεν κλείνει».
ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΥ (βιογραφικά) Περιοδικό το Τέταρτο, τ.3, Ιούλιος 1985
ΔΩΔΕΚΑ ΚΑΙ ΕΝΑ ΨΕΜΑΤΑ (διηγήματα) Ίκαρος 1992, 2η έκδοση Άγρα 2009
Ο ΣΙΜΙΓΔΑΛΕΝΙΟΣ (θέατρο – ποίηση) 13η έκδοση, Εστία 1993
ΨΕΜΑΤΑ ΠΑΛΙ (διηγήματα) Άγρα 1999
ΜΝΗΜΗ ΓΙΑΝΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ Περιοδικό ΜΟΥ.Σ.Α, τ. 7, Μάιος 2000
ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ (λιμπρέτο για όπερα), Εθνική Λυρική Σκηνή 2001
THE MASK IN THE HELLENIC CLASSICAL THEATRE
(International Seminar “Man mind and mask”) Aryan books Intern.-New Delhi 2001
ΑΥΤΟ (διήγημα, στη συλλογή ΧΑΡΙΝ ΠΑΙΔΙΑΣ ) Ίκαρος 2001
ΤΟ ΤΣΙΓΑΡΟ ΚΑΙ Η ΓΙΟΓΚΑ (ηθιστόρημα) Άγρα 2008
ΟΧΙΝΑΙΛΕΓΟΝΤΑΣ (θέατρο – ποίηση) Ίκαρος 2011
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΛΕΙΝΕΙ (στο συλλογικό ‘Για μια επέτειο’) Ίκαρος 2013
ΙΝΑΧΟΣ Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΩΚΕΑΝΟΥ (χοροθέατρο για παιδιά) 2η έκδοση Κάκτος 2017
ΤΑ ΟΧΙ ΤΟΥ ‘ΝΑΙ’ (μικρό χρονικό μιας άρνησης) 2η έκδοση, Εκδόσεις Οδός Πανός 2019
Ο ΑΔΑΜ ΚΑΙ ΤΟ ΜΉΛΟ (αφηγήσεις και διηγήματα) 4η έκδοση, Εκδόσεις Οδός Πανός 2020
Η ΡΟΜΠΑ (διήγημα) Fractal 1/6/, Μονόκλ 3/6, Timesnews 4/6/2021
Η MONIQUE (μονόλογος) Timesnews 2/10, Μονόκλ 5/10/2021
ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ (θεατρικό, ΕΛΣ 2001) Εκδόσεις Οδός Πανός 2021
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΛΕΙΝΕΙ (αφηγήματα) 2η έκδοση, Εκδόσεις Οδός Πανός 2022
Μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς :
Albert Camus: ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος 1991
Henry de Montherlant: Η ΠΟΛΗ ΠΟΥ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ ΤΗΣ ΗΤΑΝ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ
Εθνικό Θέατρο – Λιβάνης 1993
Alfred de Musset: ΔΕΝ ΠΑΙΖΟΥΝΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ Εστία 2003
Roald Dahl: Ο ΘΕΙΟΣ ΟΣΒΑΛΝΤ Άγρα 2004
Leon Tolstoi: Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΣΚΟΤΟΥΣ Ροές 2007
Eugène Scribe: ΜΟΝΟΜΑΧΙΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Διάχρονο 2011
Auguste Rodin: ΔΙΑΘΗΚΗ Άγρα 2005, 2η έκδοση Οδός Πανός 2023
Μ ε τ α φ ρ ά σ ε ι ς έ ρ γ ω ν τ ο υ :
TWELVE AND ONE LIES Samkeleen Prakashan, New Delhi 1999
ON IKI ARTI BIR YALAN IMGE Kitabevi, Ankara 2000
ZWÖLF UND EINE LÜGE Elfenbein Verlag, Heidelberg 2001
DOUZE ET UN MENSONGES Editions Alteredit, Paris 2005
YENI AZIZLER IMGE Öyküler τ. 4, Istanbul 2005
THE SPICEMAN (αγγλική μεταγραφή τού ‘Σιμιγδαλένιου’) Ithaca editions,
Melbourne 2004, Students Theater Wesley college 2011
IRMIKOĞLAN Albatros Yayinlari, Istanbul 2005, Κρατικό Θέατρο Τουρκίας 2012-13
NOYESSAYING (αγγλική μεταγραφή τού ‘οχιναιλέγοντας’) ISBN 978-960-93-5016-7/ 2013
DER LEBKUCHENMANN Heidelberg 2014
HAYIREVET DIYEREK Bence Kitap, Ankara 2015
NOCH MEHR LÜGEN Elfenbein Verlag, Berlin 201
THE NEVER ENDING CYCLE Theater EN-A 2021-22
VIER LEUGENS Terras 23, Nederlands 2023