[…γι΄αυτό φροντίστε να αφήσετε μια
κρυμμένη φιγούρα πίσω από λέξεις
και ζωγραφιές,
σκαρώστε κάτι,
κάτι ατημέλητο και ευφυές,
όλες σας τις δυνάμεις αφιερώστε τις
σε αυτόν τον σκοπό.
Για να υπάρχει ανάμεσα στ΄άλλα
θαύματα του μέλλοντος καιρού
κάτι ελάχιστο δικό σας.
Δεν είναι λίγο…]
Όλα είχαν περάσει στην αθανασία. Ένας βέβαιος και ένδοξος θάνατος. Κάτι αντίστοιχο με εκείνα τα παροπλισμένα έργα της τέχνης που παραμένουν παντοτινά παλιά. Ο κόσμος του μουσείου και εκείνος παλιός, απρόσωπος, ένα μουσείο ανθρώπων που λείπουν και έτσι στην θέση τους κρεμιέται το ανέφικτο. Η τέχνη παλιώνει, καμιά φορά αποκοιμιέται στις δάφνες της και αδειάζει από σημασίες. Γίνεται κομμάτι της συνήθειας που ονομάσαμε πολιτισμό, αδειανή από ιστορίες αργοπεθαίνει μες στην κορνίζα της, κόβει εισιτήρια και φτιασιδώνεται σαν στάρλετ σε τυχαία μπουντουάρ.
Μα όλα αυτά ώσπου να ξεχωρίσει εκείνη η μορφή χαμηλά στο μέσον περίπου του πίνακα, Le Moulin de Galette του Πάμπλο Πικάσο. Οι ειδήσεις το έλεγαν καθαρά. Με την χρήση ειδικών ακτίνων εντοπίστηκε η φιγούρα. Και ιδού, ένας χαριτωμένος σκύλος με κατακόκκινο φιόγκο, ένα υπέροχο δείγμα ειρωνείας και τρυφερότητας της αληθινής ζωής. Ο ζωγράφος τον έκρυψε επιμελώς μα και λίγο ατημέλητα ώστε να παραμείνει σαν λεπτομέρεια το κρυφό του αστείο. Να η έκπληξη που από καιρό μου ζητούσες.
Ο μεγάλος Πικάσο, κομμάτι της ανθρώπινης φαντασίας, αιώνια στρατευμένος στο θαύμα της ζωής και της έκφρασης, εκατόν είκοσι χρόνια μετά κατορθώνει να ανανεώσει ολόκληρη την ζωγραφική και το ενδιαφέρον μας για αυτήν. Η μυστική ζωή των πινάκων έρχεται στην επιφάνεια, φυσά σαν καλός άνεμος στους έρημους διαδρόμους των μουσείων.
Φταίει άραγε, το επιστημονικό συμπέρασμα που θέλει στρώματα έργων και μορφών να παραμένουν στα βάθη του καμβά; Κανείς δεν θα το πει αν οι βουβές φιγούρες, πάντα έξω από την ιστορία, κάτι σπουδαίες ματαιώσεις με δίχως το βίωμα της ζωής, κατέχουν έναν τέτοιο σημαντικό ρόλο. Ίσως πάλι η γοητεία των πραγμάτων που συμπληρώνουν περισσότερο από μισό αιώνα αξίας να αποτελεί μια ακαταμάχητη απειλή που δεν μπορούμε να νικήσουμε.
Όπως και να το δει κανείς είναι πάντα η μυστική ζωή των πινάκων.
Είναι αυτός ο παιχνιδιάρης σκύλος που αποκάλυψαν σήμερα οι ειδικοί ερευνητές του μουσείου Gugenheim που μπορεί να περηφανεύεται πως έκανε τον κόσμο να μιλά για αυτόν. Και ποζάρισε μέσα από την σκόνη του χρόνου, με το νεύρο της ράτσας του ακμαίο. Με έναν υπέροχο κατακόκκινο φιόγκο βαμμένο προσεγμένα, τίποτε λιγότερο.
Δεν είναι ιδέα ετούτου του σημειώματος, μα παρόμοια νέα επιδρούν ευεργετικά στην επινικελωμένη μα κατά βάθος, μελαγχολική μας διάθεση. Ανανεώνουν την φαντασία μας που από το τίποτε κρατιέται και γεφυρώνουν σαν ποιήματα το μακρινό χθες με ένα εξωφρενικά λογικό σήμερα.
Από δω και εμπρός θα κοιτάζω προσεκτικά τις ζωγραφιές για την μικρή πιθανότητα που πάντα υπάρχει κάτω από στρώματα χρώματος να προσμένει ένα εντελώς άγνωστο παρελθόν, μια ιστορία μετέωρη. Σαν προσευχή και σαν υπόμνηση του σπασμού που κάνει η τέχνη καθώς γίνεται σοφότερη μες στην ηλικία της, θα υποψιαστώ την ύπαρξή της και ίσως φροντίσω πίσω από τις λέξεις να αφήσω έναν υπαινιγμό. Το ξέρω πως τίποτε δεν θα καταφέρω αφού μια τέτοια χειρονομία ευφυίας προϋποθέτει πνεύματα αλλιώτικα να μιλούν στα φεγγάρια.
Τίποτε δεν θα καταφέρω. Μα μπορώ να ελπίζω πως κάποτε θα γίνω και εγώ μια τέτοια μορφή , κάπου στο γαλάζιο μου στενό κρυμμένη επιμελώς από τους ανθρώπους, μες στην πυκνή συστάδα των λέξεων προστατευμένος από τ΄αλαφρότερο θρόϊσμα. Θα ξεχωρίσω λέει στο στερέωμα της ζωγραφιάς, έτσι απροειδοποίητα και μαγικά, σαν φίλος που επιστρέφει ξαφνικά μετά από χρόνια. Με έναν κατακόκκινο φιόγκο, έτοιμο να γεννηθεί καινούρια, ματωμένη πεταλούδα.
Α.Θ