Η Επιστροφή της Ταξιαρχίας Immanuel Kant
Ψάχναμε να βρούμε τρόπους να ξεφύγουμε ακόμα και από το φάσμα της Κόκκινης Μαυρίλας, είχαμε ξεμπερδέψει με σταλινισμούς, με ουτοπίες που γίνονται αστυνομίες, με άκαμπτους ξύλινους λόγους, ακόμα και με τη συνδικαλισμένη βαρεμάρα. Τη μεγάλη ντρίπλα την κάναμε, η παρέα, αρχές Δεκαετίας του Ογδόντα και μας έσωσε τη ζωή κυριολεκτικά αυτή η μεγάλη ντρίπλα, την οποία μεγάλη ντρίπλα οφείλουμε σ’ έναν Μεσοεπιθετικό Στοχαστή των Ταβερνείων που μια μέρα, όχι, μια νύχτα, καπνίζοντας το αιώνιο Παλλάς του, γυρίζει και λέει, «Ο Χέγκελ είναι πανκ, ρε, ο Χέγκελ», και όπως μας βλέπει εμβρόντητους, πιάνει ν’ αγορεύει επί τρίωρο για τον Γερμανικό Διαφωτισμό, περί του οποίου εμείς δεν ξέραμε και πολλά, ούτε και τον σήκωνε η εποχή, τον Γερμανικό Διαφωτισμό, εξ ου και η όλη φάση ήταν η μεγάλη ντρίπλα, η οποία όπως είπα μας έσωσε τη ζωή κυριολεκτικά, διότι εκεί που πηγαίναμε ντουγρού για τον απόλυτο όλεθρο, κάναμε την ειρημμένη μεγάλη ντρίπλα και το γυρίσαμε τον Ιμμάνουελ Καντ κανονικά, διότι ναι μεν ο Χέγκελ ήταν πανκ, κατά τον Μεσοεπιθετικό Στοχαστή, τον Διονύση Μ., αλλά εμείς δεν ήμασταν πανκ, δεν θέλαμε να θάλλουμε ως πανκ, ήμασταν beatniks εμείς, και situationnistes, αν μ’ εννοείς, και έτσι είπαμε να πάμε πιο πίσω, στον Ιμμάνουελ Καντ, και τρέχαμε και διαβάζαμε τα Προλεγόμενα σε Κάθε Μελλοντική Μεταφυσική, και σκαλίζαμε στα ράφια, κι αισθανόμασταν ότι αναπαλαιώνουμε ή/και ανακαινίζουμε τις ηθικές ρήσεις του Φιλοσόφου και Ερημίτη του Κένιγκσμπεργκ (ακόμα και Κινέζου του Κένιγκσμπεργκ, όπως τον έλεγε ο Φρειδερίκος Νίτσε, ένεκα το ύψος: 1 και 57, με τα χέρια σε ανάταση που λέγαμε στην εφηβεία), κι έτσι, κυριολεκτικά, σωθήκαμε, καθότι δεν ενεπλάκημεν περισσότερο σε κυκεώνες καταχρήσεων και σε λαίλαπες εντάσεων που θα μας πήγαιναν καρφί στον Όλεθρο, απεναντίας χωθήκαμε/χαθήκαμε σε μεγαλειώδη διαβάσματα και εξοντωτικές αλλά γόνιμες ολονύκτιες συζητήσεις.
***
«Αρκετά»! Sufficit! Ιδού τα τελευταία λόγια, εν προκειμένω η τελευταία λέξη, και μετά η τελευταία πνοή. Πριν από 210 χρόνια, μια Κυριακή του 1804, στις 12 Φεβρουαρίου. Ο Χέγκελ είναι πανκ, ο Ιμμάνουελ Καντ είναι beatnik και ροκ-εντ-ρολ. Ο Χέγκελ μάς βγάζει στους δρόμους, ο Καντ είναι ο δρόμος, και όχι μόνον ο έξω δρόμος, αλλά και ο μέσα, το μύχιο σοκάκι, η έσω λεωφόρος. «Η νύχτα είναι υψηλή, η μέρα ωραία», αποφαίνεται στις Παρατηρήσεις για το συναίσθημα του ωραίου και του υψηλού. Είναι πασίγνωστη η ωρολογιακή ακρίβειά του, ένα τέχνασμα ενδεχομένως άρσης της φθοράς, αποδυνάμωσης του Μέγιστου Τελετάρχη, του Χρόνου. Διά της υπερβολής καταργείς έναν δυνάστη. Οι κάτοικοι του Κένιγκσμπεργκ διόρθωναν τα ρολόγια τους όταν έβλεπαν τον φιλόσοφο να βγαίνει για τον απογευματινό περίπατό του, με τόση και τέτοια ακρίβεια. Στο τέλος της ζωής του εξηγούσε τα πάντα με τον ηλεκτρισμό. Μας πληροφορεί ο εξαίσιος Thomas de Quincey ότι μιαν αλλόκοτη θνησιμότητα που έπληξε «τις γάτες της Βιέννης, της Βασιλείας, της Κοπεγχάγης, και άλλων, πολύ απομακρυσμένων μεταξύ τους τόπων», την απέδωσε στον ηλεκτρισμό. Ομοίως, κάποιους έντονους πονοκεφάλους του. Είχε γράψει, λένε, στο σημειωματάριό του: «Όχι άλλη υποταγή στον πανικό του σκότους», ενώ δεν δίστασε να χρηματοδοτήσει τις σπουδές του παραδίδοντας ιδιωτικά μαθήματα και κερδίζοντας στοιχήματα στο μπιλιάρδο. Για τον άνθρωπο με αιματώδη ψυχική ιδιοσυγκρασία επισημαίνει ότι έχει κυρίαρχο το αίσθημα του ωραίου. «Όταν δεν είναι χαρούμενος, είναι δύσθυμος και δεν γνωρίζει καλά την ευχαριστημένη ησυχία. Η ποικιλία είναι ωραία και αυτός αγαπά τη μεταβολή. Αναζητεί τη χαρά μέσα του και γύρω του, ευθυμεί με τους άλλους και είναι καλός στη συντροφιά». Ένας συγκαιρινός, μέγας νους και άνθρωπος επίσης, ο Herder, έγραψε για τον Καντ: «Το μέτωπό του, φτιαγμένο για τη σκέψη, ήταν μια εστία ακατάλυτης ευθυμίας και χαράς, η πιο βαθύνους ομιλία έρρεε από τα χείλη του, αστείο, πνεύμα και φαιδρότητα ήταν κτήματά του, και η διδακτική του παράδοση ήταν η πιο διασκεδαστική συναναστροφή […] Ενθάρρυνε και πίεζε με ευχάριστο τρόπο τους άλλους να σκέφτονται μόνοι τους, ο δεσποτισμός ήταν ξένος στο πνεύμα του. Αυτός ο άνθρωπος, του οποίου το όνομα καλώ με τη μέγιστη ευγνωμοσύνη και εκτίμηση είναι ο Ιμμάνουελ Καντ». Εμένα, από την αρχή μου έκανε έντονη εντύπωση, και λίαν γόνιμη, η φράση «μία άλγεβρα της χρήσης του λόγου», που ναι μεν μου θύμιζε William S. Burroughs, αλλά που είχε να κάνει με το πώς έβλεπαν το καντιανό σύστημα οι μελετητές στις αρχές του 20ού αιώνα.
Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Αδούλωτη Κυψέλη, 07.06.2020
Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης (Απρίλιος 1960) είναι συγγραφέας και σιτυασιονιστής.