Εικονολογίες / [Εικάζοντας Εικαστικώς]
Ύστερα από δεκαετίες πειραματισμών, πάντοτε γόνιμων, ελλοχεύει ο κόρος, το αδιέξοδο, ένας (έστω ένδοξος) εκτροχιασμός. Τόσο στη λογοτεχνία όσο και στα εικαστικά, η επαναφορά στα άλλοτε γνώριμα γίνεται εφαλτήριο προς τα μέλλοντα άγνωστα, ειδεμή το πείραμα, με αλλεπάλληλες επαναλήψεις, αντιγραφές αντιγραφών, ενίοτε ανέξοδες (πήγα να πω: αναίμακτες – δεν θα ήταν και πολύ άστοχο) μιμήσεις παλαιότερα ακραίων και ριζικά ανατρεπτικών χειρονομιών, γίνεται απλούστατα ανιαρό, άσφαιρο, ατελέσφορο: αντί να εκπλήττει τον δέκτη, τον κάνει να πλήττει.
«Ασφαλώς στρέφομαι προς τα πίσω, πηγαίνω προς τα πίσω, αναζητώ επίσης τη διεύρυνση του υπάρχοντος, καθώς το διασπώ προς τα εμπρός. Με αυτόν τον τρόπο τα αρχαία μυθικά περιεχόμενα καθίστανται επίκαιρα» [Joseph Beuys, στο Ρέα Thoenges-Στριγγάρη Η Επανάσταση Είμαστε Εμείς Πατάκης, 2010]
Εξετάζουμε και πάλι τον Γιάννη Κουνέλλη και τον Joseph Beuys [Γιόζεφ Μπόις] – και την σημαντικότατη προσφορά τους. Όλο και πιο πολύ εντείνονται οι συζητήσεις που τείνουν να αναγάγουν τον Κουνέλλη στον πιο βαθύ/βαρύ δημιουργό στο δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα, και τον Μπόις σε αυτόν που άλλαξε άρδην το πώς δεξιωνόμαστε το έργο τέχνης από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά (με έναν τρόπο τόσο καταλυτικό ώστε μονάχα με αυτόν του Guy Debord μπορεί, ενδεχομένως, να συγκριθεί). Τόσο ο Κουνέλλης όσο και ο Μπόις επανεξετάζουν το σύμβολο, την τραγωδία, αποφεύγουν τον εντυπωσιασμό και καταπιάνονται, καθένας ακολουθώντας τη δική του μέθοδο και έμπνευση, με την αποκατάσταση των σχέσεών μας με το αρχέγονο που εμμένει στο σήμερα. Μπορείς να πεις ότι αμφότεροι, ίσως ο Μπόις πιο έντονα, και άλλωστε ρητά (με το έργο/δράση «Η Σιωπή του Ντισάν είναι Υπερεκτιμημένη») ιερουργούν αποκρινόμενοι στα όσα πέτυχε ο Μαρσέλ Ντισάν στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.
«Να είσαι στην Ευρώπη ποπ αρτ, πάντως, είναι γελοίο πράγμα. Όταν έχεις γεννηθεί εδώ, στην Ελλάδα, είναι δύο φορές γελοίο» [Γιάννης Κουνέλλης, στο Κατερίνα Ζαχαροπούλου, Για τα πράγματα που λείπουν, Άγρα, 2009]
Συνεργασίες, συνασπισμοί, συμπράξεις καλλιτεχνών σε μιαν ολοένα και πιο κυνική εποχή. Ο μαζικοδημοκρατικός ηθικισμός και ο κατατεμαχισμός της κοινωνίας σε μοναχικότητες που θέλουν να περνιούνται για μοναδικότητες, οδηγούν, και ορθά, τους δημιουργούς σε συλλογικότητες νέου τύπου, άτυπες ας τις πω, μακριά από σκοπιμότητες, και με την ανιδιοτέλεια να είναι το ανεμούριο. Η πολυπλοκότητα της σύγχρονης κατάστασης καθιστά δύσκολη την ανάλυση, την κατανόηση και την διά των έργων καταγραφή της από μεμονωμένες φωνές. Οι δημιουργοί βρίσκουν τρόπους να συνομιλούν, και να προσφέρουν κάνοντας σλάλομ στα στερεότυπα, ντρίπλες στις κακοτοπιές της σκλήρυνσης. Παλαιότερα, ο πολύγραφος, έπειτα ο λεγόμενος underground χώρος (έντυπα, κινηματογράφος, μουσικά σχήματα, δίαυλοι διανομής/διάδοσης), μετά, τα fanzine, τώρα, τα blog, το facebook, τα ανεξάρτητα έντυπα. «Κοσμοναύτης του Έσω Διαστήματος», έλεγε ότι είναι ο ποιητής/συγγραφέας/λετριστής/μπήτνικ/καταστασιακός Alexander Trocchi [Αλεξάντερ Τρόκκι], και πολλοί σημερινοί δημιουργοί γίνονται κοσμοναύτες του άυλου διαστήματος καθώς αναζητούν ίχνη από χαμένες ουτοπίες αλλά και ατραπούς που να οδηγούν στην όντως πραγματικότητα πληκτρολογώντας την αγωνία και την ευαισθησία τους, στέλνοντας ηλεκτρονικά σήματα καπνού. Όλα τα μέσα είναι ευπρόσδεκτα όταν συμβάλλουν στην αενάως ανανεωνόμενη ανώλεθρη απόφανση «Ο Άνθρωπος είναι η Απάντηση, όποια κι αν είναι η Ερώτηση».
Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Αδούλωτη Κυψέλη, 24.05.2020
Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης (Απρίλιος 1960) είναι συγγραφέας και σιτυασιονιστής.