Ρώμη, 24 Σεπτεμβρίου 1975
Αγαπημένε μου Εντουάρντο,
Ορίστε επιτέλους σε γραπτή μορφή η ταινία για την οποία εδώ και χρόνια σου μιλώ. Στην ουσία υπάρχουν τα πάντα. Λείπουν οι διάλογοι –ακόμη προσωρινοί- γιατί υπολογίζω στην συμβολή σου, ακόμη ίσως και υπό μορφή αυτοσχεδιασμού όσο θα τη γυρίζουμε. Τον Επιφάνιο τον εμπιστεύομαι εξ ολοκλήρου σ’ εσένα: ασυζητητί, με το έτσι θέλω, από επιλογή. Ο Επιφάνιο είσαι εσύ. Το «εσύ» του ονείρου, φαινομενικά εξιδανικευμένο, αλλά στην ουσία αληθινό.
Είπα πως το κείμενο είναι σε γραπτή μορφή. Στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι. Το έχω υπαγορεύσει σε συσκευή εγγραφής ήχου (για πρώτη φορά στη ζωή μου). Παραμένει γι’ αυτό, γλωσσικά τουλάχιστον, προφορικό. Θα αντιληφθείς αμέσως, άλλωστε, διαβάζοντας, ένα ύφος κάπως βαρύ, επαναληπτικό, σχολαστικό. Προσπέρασέ το. Μου ήταν αδύνατο –για πρακτικούς λόγους- να κάνω διαφορετικά.
Ο ίδιος το διάβασα ολόκληρο σήμερα –πριν από λίγο- για πρώτη φορά. Και η εμπειρία μου ήταν τραυματική: με συγκλόνισε η «ιδεολογική» δέσμευση που απαιτεί, ακριβώς η «επική σύνθεση» του και με συνέτριψε η οργάνωση του ογκώδους υλικού του.
Ελπίζω, με όλο μου το πάθος, πως όχι μόνο θα σου αρέσει η ταινία και πως θα δεχθείς να την κάνεις, αλλά και ότι θα με βοηθήσεις και θα με ενθαρρύνεις ν’ αναμετρηθώ μ’ ένα τέτοιο εγχείρημα.
Σ’ αγκαλιάζω στοργικά, δικό σου,
Πιερ Πάολο*
*Πιερ Πάολο Παζολίνι, Επιστολή στον Εντουάρντο Ντε Φιλίππο.
Μετάφραση: Μιχαήλα Πλιαπλιά
Πιερ Πάολο Παζολίνι - Πορνό-Τεό-Κολοσσάλ - Ο Μωβ Σκίουρος, 2017